زنان و مردان جوان، که درگیر الگوهای جهانی شده‌اند، گاهی بدون آگاهی از ارزش فرهنگی لباس بومی، به راحتی آن را کنار می‌گذارند یا جای آن را به سبک‌هایی می‌دهند که با هویت ایرانی - اسلامی و اقلیم منطقه هم‌خوانی ندارند. در چنین شرایطی، مسئولیت حفظ و احیای پوشش سنتی، تنها بر عهده نهادهای فرهنگی نیست، بلکه رسالتی عمومی است که خانواده، آموزش‌ و پرورش، رسانه‌ها، فعالان اجتماعی و تولیدکنندگان پوشاک بومی باید آن را بر دوش بکشند.

اصالت فرهنگی هر ملت، در نشانه‌های عینی و ملموس آن جلوه‌گر می‌شود و پوشش، یکی از بارزترین این نشانه‌هاست. در هرمزگان، که تنوع فرهنگی و قومی از دیرباز جزو مزیت‌های اجتماعی‌اش بوده، حفظ پوشش سنتی، نه فقط نمادی از وفاداری به گذشته، بلکه راهبردی برای تقویت هویت فردی و جمعی است. اگر امروز این پوشش به‌درستی معرفی، ترویج و بازتولید نشود، فردا چیزی جز نسخه‌ای کارتونی، مصرف‌زده و تهی از معنا برای نسل آینده نخواهد ماند.

صیانت از فرهنگ و پوشش سنتی، راهبرد هویت‌بخش هرمزگان

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن کریمی، دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان هرمزگان در گفتگو با خبرنگار ما با بیان اهمیت «پوشش سنتی» به عنوان بخشی از میراث معنوی و سرمایه‌ اجتماعی استان، اظهار کرد: پوشش بومی و اصیل، به ویژه در میان بانوان و مردمان این خطه، بازتابی از جهان‌بینی، فرهنگ، باورهای دینی و تاریخ چندصد ساله هرمزگان است. این پوشش، افزون بر زیبایی‌های بصری و وقار، ریشه در ارزش‌هایی عمیق دارد که جامعه هرمزگان را از سایر مناطق متمایز می‌کند.

وی با هشدار نسبت به ظهور جریان‌های تحریف‌گر و الگوگیری‌های نادرست، تصریح کرد: متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد نوعی انحراف، تضعیف و تحریف در جلوه‌های پوشش سنتی هستیم که بخشی ناشی از غلبه فضای مجازی و هجمه فرهنگ‌های بیگانه است. گاه حتی برخی محصولات به نام لباس سنتی عرضه می‌شوند که نه ارتباطی با فرهنگ اصیل منطقه دارند و نه حامل مفاهیم عفاف و حیا هستند؛ در نتیجه، نوعی فاصله‌گذاری تدریجی میان نسل جوان با لباس‌ها و آئین‌های بومی شکل می‌گیرد.

کریمی با تأکید بر اینکه حفظ پوشش سنتی وظیفه‌ای تک‌بعدی نیست و باید با همکاری همه‌جانبه سازمان‌ها، خانواده‌ها، رسانه‌ها و نخبگان فرهنگی دنبال شود، افزود: صیانت و احیای پوشش بومی، نیازمند برنامه‌ریزی راهبردی و اقدامات چندلایه است؛ از آموزش در مدارس و دانشگاه‌ها، تا حمایت از هنرمندان و طراحان لباس سنتی، مستندسازی دانش بومی با کمک پژوهشگران و همچنین روایت صحیح پیشکسوتان، بخصوص بانوان سالمند روستاها که حامل واقعی این سنت‌ها هستند.

وی با نگاه جامعه‌شناختی، نقش رسانه‌ها را در شکل‌دهی افکار عمومی و «مقاومت فرهنگی» بسیار کلیدی خواند و گفت: نهادهای رسانه‌ای و فرهنگ‌ساز باید ضمن مقابله با بازنمایی‌های تحریف‌شده، زیبایی و هویت‌مندی لباس‌های سنتی را به زبان تصویر، روایت و برنامه‌های میدانی معرفی کنند. رسانه‌ها با استفاده از ظرفیت‌های مستندنگاری، گفتگو با مفاخر و بانوان هنرمند، تولید برنامه‌های جذاب بصری و بهره‌گیری از فضای مجازی می‌توانند این میراث گرانقدر را مجدداً در ذهن و سبک زندگی نسل جدید تثبیت کنند.

دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر هرمزگان، با اشاره به نزدیکی پوشش اصیل بانوان منطقه با مفاهیم اسلامی و عفاف و تأثیرات مثبت آن در جامعه، اضافه کرد: پوشش سنتی بندری و دیگر لباس‌های بومی استان همواره تعادلی بین زیبایی، وقار، رنگ‌آمیزی متناسب با اقلیم و پایبندی به ارزش‌های اسلامی داشته است. این نقطه قوت، فرصتی ملی برای معرفی هرمزگان به عنوان یک الگوی زیبایی‌شناسی ایرانی - اسلامی در سطح کشور و حتی عرصه بین‌المللی است.

وی افزود: هرگونه تغییر در پوشش، باید در بستر احترام به هویت، نیازهای معاصر و حفظ ریشه‌های فرهنگی باشد، نه اقتباس صرف از الگوهای بیگانه.

 کریمی خاطرنشان کرد: بازگشت به اصالت، حرکت به سوی عقب‌ماندگی نیست، بلکه نوعی بازتعریف هوشمندانه هویت و تثبیت امنیت فرهنگی است. همه نهادها، خانواده‌ها، فعالان اجتماعی و فرهنگی باید نقش خود را در پاسداشت و اشاعه این میراث ایفا کنند تا هرمزگان همواره بر قله هویت و اصالت بایستد.

تدوین سند راهبردی پوشش بومی هرمزگان؛ ضرورت حفظ هویت فرهنگی استان

دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان هرمزگان، در ادامه، به ارائه پیشنهاداتی برای صیانت از پوشش و هویت فرهنگی استان پرداخت و بر ضرورت تدوین سند راهبردی پوشش بومی استان تأکید کرد. 

وی تشکیل کمیته تخصصی ذیل ستاد امر به معروف با حضور اساتید انسان‌شناسی، دوخت و طراحی لباس، علمای بومی، کارشناسان آموزش و نمایندگان اتحادیه‌های کارگاهی را از اقدامات اولیه این طرح برشمرد.

کریمی افزود: احصا و مستندسازی انواع پوشش اصیل مناطق مختلف استان با رویکرد علمی و مردم‌نگاری و بهره‌گیری از آرشیو ملی و تاریخ شفاهی، از اولویت‌های این سند است. وی همچنین بر تعیین شاخص‌ها و معیارهای پوشش اصیل برای استفاده در برنامه‌های ترویجی، بازاریابی فرهنگی و آموزش رسمی تأکید کرد.

دبیرستاد امر به معروف و نهی از منکر هرمزگان به پیگیری ثبت رسمی پوشش‌های سنتی به عنوان میراث فرهنگی ناملموس ملی اشاره کرد و توضیح داد: ثبت ملی و جهانی (یونسکو) پوشش‌های شاخص استان، مانند لباس بندری بانوان، به منظور بهره‌مندی از حمایت‌های تخصصی و بودجه‌ای داخلی و بین‌المللی دنبال می‌شود.

وی افزود: حمایت از نوآوری‌های همسو با اصول اصالت در طراحی لباس سنتی نیز در دستور کار قرار دارد.

دبیرستاد امر به معروف و نهی از منکر هرمزگان  توانمندسازی و حمایت هدفمند از فعالان صنعت پوشاک بومی را از دیگر برنامه‌های مهم معرفی کرد و گفت: طراحی و اجرای بسته‌های حمایتی مالی، آموزشی و بیمه‌ای ویژه طراحان، خیاطان و تولیدکنندگان اصیل منطقه‌ای، برگزاری کارگاه‌های سالانه با حضور استادکاران برجسته و ایجاد برند جمعی محصولات اصیل بومی استان برای عرضه در بازارهای داخلی و خارجی، از اقدامات کلیدی ما است.

کریمی در بخش دیگری از سخنان خود به اهمیت بازنمایی و ترویج علمی رسانه‌ای پوشش بومی اشاره کرد و بیان داشت: تدوین دستورالعمل همکاری با صدا و سیما و خبرگزاری‌ها برای ساخت مستندهای فاخر درباره اصالت پوشش بومی، برگزاری مسابقات و جشنواره‌های سالانه و ایجاد پویش‌های مردمی در فضای مجازی از برنامه‌های اساسی ما برای ترویج فرهنگ پوشش استان است.

وی بر ادغام مفاهیم پوشش اصیل در نظام آموزش و پرورش و آموزش عالی نیز تأکید کرد و گفت: تدوین محتوای آموزشی درباره فلسفه و نمادهای پوشش‌های سنتی در کتاب‌های درسی محلی، حمایت از پایان‌نامه‌ها و پژوهش‌های دانشگاهی مرتبط با لباس سنتی با اعطای بورس و گرنت‌های پژوهشی، از اولویت‌های ما در این حوزه است.

دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان هرمزگان همچنین به موضوع نظارت تخصصی و ساماندهی بازار پوشاک اشاره کرد و افزود: راه‌اندازی کارگروه مشترک با اداره اماکن، اتحادیه تولیدکنندگان پوشاک و سازمان بازرسی استان برای جلوگیری از تولید و عرضه لباس‌های جعلی به نام سنتی و برخورد حقوقی با سوءاستفاده‌کنندگان تجاری، اقدامات ضروری ما برای حفظ اصالت پوشش استان است.

کریمی در پایان تأکید کرد: شبکه‌سازی و دیپلماسی فرهنگی منطقه‌ای و ملی برای تقویت پوشش بومی هرمزگان ضروری است و گفت: ایجاد بانک اطلاعاتی طراحان و پژوهشگران پوشاک محلی، تقویت همکاری با سازمان‌های مردم‌نهاد سراسر کشور، برقراری ارتباط مستمر با استان‌های دارای پیشینه مشابه و حضور فعال در رویدادهای ملی و بین‌المللی، از مهم‌ترین برنامه‌های ما در جهت معرفی و توسعه پوشش اصیل استان است.

انتهای خبر/